Гари го населиле храбри и гостопримливи луѓе. Се чувствувате добре дојдени во секое време. Особено им е задоволство да слушнат дека сте прошетале во планината, сте ги посетиле тие интересни места што се гордост за гарци.
Свеж и чист воздух, температура многу пониска од таа во урбаните средини, жубор на вода и неверојатна вегетација – убавина што ја нуди Македонија, а малкумина ја користат. За убавините на селото Гари, република.мк има прекрасна репортажа, која секој ќе го измами уште утре да замине таму.
Велат мијачкиот крај е еден од најубавите краишта во земјава. Причини да се посети местото во пазувите на Бистра и на Стогово има многу. Недопрената природа на 1.100 метри надморска височина е вистинско место за одмор, но, како што велат старите гарци, само за тие што знаат да уживаат и ја сакаат природата.
Гари живее во лето. Во зима живот има во две-три куќи. Но во лето гарци се враќаат дома. Дел од куќите се сосема нови или обновени, во препознатливиот и оригинален охридско-крушевски стил на градење. Речиси секоја куќа е полна и отворена за тие што решиле да го посетат селото.
Селото со околу 100 куќи плени со својата интересна архитектура, кладенците со студена вода, интересната поставеност под падините на двете планини. Порано ова било збиено село, покрив до покрив. Денеска бројот на куќи е намален, но парцелите никој не ги продава. Ако го продадат местото, умира презимето, фамилијата гасне, се битисува. Куќата кога ќе ја продадеш и да има кој да го наследи презимето, тоа умира.
Насекаде околу Гари има поставено клупи на кои може да уживате во убавиот поглед. Над селото се наоѓа крст, каде што на клупите често ќе сретнете луѓе што уживаат во убавата глетка. До него се доаѓа лесно. Гарци раскажуваат дека е подарок од нивни земјак.
Првата дестинација на сите што одат кон Гари и кон Лазарополе е мостот Еленски скок, изграден во периодот на турското владеење. Жителите имаат повеќе интересни приказни за мостот. Едната вели дека е изграден по наредба на турски бег, кој за време на лов ранил елен, кој бегајќи од своите гонители, иако бил ранет, успеал да ја прескокне Гарска Река, а потоа умрел. Бегот решил на тоа место да се изгради мост, кој ќе претставува симбол на храброста, честа, силата и борбата во која се истрајува до последен здив. Овој мост се наоѓа на местото каде што минувал некогашниот римски пат Виа Игнација.
Во селото се наоѓа малата, но прекрасна црква „Св. Богородица“, од 1860 година. Во неа иконостасот е изработен од жители на селото, Филип, Петре и Марко Даборесци. Во горниот кат од црквата е одајата за невестите и за девојките. Тука, ако погледнеш нагоре, меѓу иконите се гледа око. Окото е нацртано во триаголник, и како и да се движите, тоа постојано ве следи. Првата асоцијација, како што се претпоставува во документираните записи за Гари, е дека тоа е масонско око. Ама локалните жители не знаат да објаснат што значи овој знак. Над олтарот има и сонце со 16 краци. Селаните велат дека тоа им е симбол на мијачкиот крај и дека на времето Мијаците, покрај својот мијачки јазик, си имале и мијачко знаме со сонце со 16 краци. Во црквата се наоѓаат и коски од светец, кои, како што раскажуваат, им помогнале на многумина. Коските се премиваат со вода, а со таа вода болниот се мие. Од кој светец се коските, никој не знае, но се верува дека чудотворните коски им помогнале на многумина.
Во падините на Стогово, на околу три километри од селото се наоѓа интересна црква „Св. Петка“. Патот кон неа ќе ве одушеви. Го слушате жуборот на реката, поминувате кон интересни изворчиња, кои, буквално, извираат од камењата, зеленило, интересна вегетација. Самата црква е сместена во зеленило, долу под патот. Клупи за седење, чешма со студена вода, камбанарија…
По патот од црквата кон врвот на планината се наоѓаат бачилата. Таму се прави вкусното гарско сирење. Овде може да пробате и леб печен под сач, како и овчо млеко.
Селаните раскажуваат дека порано имало 25.000-30.000 овци, се правел најубавиот кашкавал, со миризба што се ширела низ целото село. Кашкавалот завршувал на американскиот пазар.
Ова е само дел од тоа што може да се види во Гари и да се слушне од неговите селани. Веќе две години во селото постои вила во која можете да преспиете, да јадете вкусна традиционална храна, да пробате гарска пастрмка. Останува само да го посетите селото и да ја почувствувате убавината, која не се опишува. И, секако, да го послушате дедо Блажо – оставете го лаптопот, доживејте ја планината.