Витаминот А е една од најважните хранливи материи за човечкото тело.
Photo by RDNE Stock project
Припаѓа на групата на растворливи во масти витамини (заедно со витамините D, E и K) и игра клучна улога во неколку телесни функции, вклучувајќи го одржувањето на здравјето на кожата, видот и имунолошкиот систем.
Што претставува витаминот А?
Витаминот А е општ термин за група на супстанции кои вклучуваат ретиноиди (активни форми) и каротеноиди (провитамин А). Најважните облици на витамин А се:
Ретинол – активна форма на витамин А, претежно присутна во храната од животинско потекло (месо, црн дроб, јајца, млечни производи).
Бета-каротен – провитамин А, претходник на ретинолот кој телото го претвора во активна форма. Се наоѓа во растителната храна, особено во оние со портокалова, жолта и темно зелена боја.
Клучни функции на витаминот А
Одржување на видот: Недостаток на витамин А често се поврзува со намалена способност за прилагодување на окото во мрак (ноќно слепило), па дури и со сериозни заболувања на рожницата.
Имунолошка поддршка: Витаминот А помага во поддршка на здрави мукозни мембрани (слузници) во носната, усната и дигестивната област, што е важно за спречување на инфекции.
Здрава кожа и регенерација на ткива: Ретиноидите се многу важни за здравјето на кожата и помагаат во процесот на регенерација на клетките.
Раст и развој: Кај децата, витаминот А е важен за развој на коските и ткивата.
Најдобри извори на витамин А
Photo by mali maeder
Храна од животинско потекло
Црн дроб: Особено џигерот (црниот дроб) од говедско, телешко или живина е еден од најбогатите извори на активен витамин А.
Јајца: Жолчките содржат значителни количества ретинол и други корисни хранливи материи.
Млечни производи: Млекото, сирењето и путерот имаат витамин А, особено ако се полномасни (одnosно доколку мастите не се отстранети).
Растителни извори (богати со бета-каротен)
Морков: Еден од најпознатите извори на бета-каротен, што му дава карактеристична портокалова боја.
Тиква, тиквички: Исто така содржат големи количини бета-каротен.
Сладок компир: Потемната портокалова нијанса укажува на повисоко ниво на бета-каротен.
Жолто и портокалово овошје: Кајсии, манго, диња.
Темно зелени листести растенија: Спанаќ, кељ, блитва – содржат бета-каротен, иако бојата е замаскирана од зелениот хлорофил.
Препорачана дневна доза и совети
Препорачаните дневни количини на витамин А варираат според возраст, пол и здравствени состојби, но генерално за возрасни мажи се препорачуваат околу 900 микрограми (µg), а за возрасни жени околу 700 µg на ден.
Важно е да се внимава на рамнотежа – предозирањето со витамин А (особено од суплементи со ретинол) може да предизвика токсичност, која најчесто се манифестира со главоболка, вртоглавица, болки во мускулите, па дури и посериозни симптоми.
Од друга страна, бета-каротенот (присутен во растенијата) има многу помала веројатност да предизвика токсичност, бидејќи телото го претвора во активен витамин А само онолку колку му е потребно.
Витаминот А е од суштинско значење за здравјето на очите, кожата и имунолошкиот систем. Балансираниот внес преку правилна исхрана – вклучувајќи ги и животинските извори (црн дроб, јајца, млечни производи) и растителните (морков, зелени листести зеленчуци, овошје со портокалова боја) – е клучен за да се обезбеди неговата оптимална количина. Секогаш консултирајте се со лекар или нутриционист доколку се сомневате во недостаток или сакате да земете додатоци на витамин А.
