Интервју со М-р Др. Верица Малинкова Димовска, специјалист психијатар: Терапијата бара сила. Тоа вклучува препознавање на потребата, соочување со личните предизвици и барање промени

Во последниве години, разговорот за менталното здравје завзема централно место, но сепак барањето терапија продолжува да биде обвиткано со стигма. Многу поединци се борат со загриженоста за стигмата околу терапијата, како што се осудувањето, недоразбирањето или лажното верување дека терапијата е само за оние со тешки предизвици за менталното здравје. Или, со други зборови, терапијата е одлична за некој, а да не сум тоа јас вели М-р Др. Верица Малинкова Димовска, специјалист психијатар од Психијатриска Болница Скопје, Центар за ментално здравје - Центар.

Со неа повеќе разговаравме на тема која се повеќе станува актуелна во Македонија, а поврзана е со менталното здравје.

Дали во Македонија луѓето се свесни за нивното ментално здравје со оглед дека во последниов период многу се збори на оваа тема? 

Драго ми е дека се почесто има кампањи, настани и обуки кои имаат за цел да ги разгледаат прашањата околу менталното здравје и да го свртат вниманието на јавноста на неговото значење. Ова им помaга на луѓето да станат посвесни и да научат повеќе за менталното здравје и како да го третираат.

Како да се надмине „срамот“ од посета на психијатар, кај нас владее она мислење дека ако посетуваш тогаш мора да ти „фали“ нешто? 

Од суштинско значење е да се расветлат овие заблуди и да се изгради култура со поголема поддршка околу стремежот кон психолошка благосостојба. Преовладувачка стигма е дека оние кои бараат терапија покажуваат слабост или неспособност да управуваат со својот живот. Ова е особено распространето во култури или средини каде отпорноста и независноста се високо ценети. Иронијата е што барањето терапија често бара значителна сила, тоа вклучува препознавање на потребата, соочување со личните предизвици и проактивно барање промени. За да се бориме против оваа стигма, можеме да започнеме со редефинирање на силата. Вистинската сила лежи во разбирањето на нашите ранливости и барањето поддршка кога е потребно. Исто како што посетуваме лекар за физички заболувања, свртувањето кон терапија за ментално и емоционално водство треба да се гледа како знак на самосвест и издржливост.

Од досегашното ваше искуство кои се придобивките за граѓаните да посетат психијатар, односно дали со тоа би им се решиле нивните проблеми? 

 Честа заблуда е дека посета на психијатар е само за оние со тешки ментални нарушувања или оние кои се на "крајот од јажето". Оваа бинарна гледна точка може да ги одврати поединците од рано барање помош, потенцијално влошувајќи ги нивните проблеми. Психијатриската терапија- психотерапевтска или медикаментозна, е разновидна алатка која е погодна за различни животни предизвици, од управување со стрес и тага, до подобрување на личниот раст, развој и разбирање. Со промовирање на терапијата како превентивна и развојна алатка, можеме да го промениме наративот дека таа е само лек за “тешки болести”. Од витално значење е да се препознае дека емоциите и предизвиците за менталното здравје се сложени. Иако позитивното размислување и издржливоста се вредни, терапијата нуди специјализирани техники и увиди кои можат да бидат трансформативни.

Во последно време сведоци сме дека луѓето едноставно „прегоруваат“ на работните места што вие препорачувате како да си се заштитат себеси?

„Burnout“ (синдром на работна исцрпеност или синдром на прегорување) е вистинска психолошка состојба на замор што може да има сериозни последици по психо-физичкото здравје. Симптомите на прегорувањето опфаќаат: Чувство на исцрпеност, недостаток на концентрација, проблеми со спиењето, анксиозност, беспомошност, губење апетит, апатија. Она што е најважно да не навлеземе во овој зачаран круг на прегорување е да бидеме умерени и дека треба да знаеме да кажеме „не“ - за сѐ она што му штети на телото и умот. Тоа е свесност да ги препознаеме знаците на исцрпеност, за сопствениот одмор, за времето минато со семејството, пријателите, за хобито и вообичаените секојдневни ситници што ни се лично важни, но и полезни, како што се физички активности кои не опуштаат.

Како клинички психијатар може ли да дадете некој совет за сите оние кои се во недоумица а сакаат да посетат психијатар?

На секој од нас понекогаш му треба водство и увид од надворешни перспективи. Исто како што ќе се обратиме до учител за да се подобриме во некој предмет или тренер за да ги подобриме нашите атлетски перформанси, психијатарот обезбедува стручно водство за емоционални и ментални предизвици. Надминувањето на оваа стигма значи да се признае дека барањето експертиза е мудра и проактивна одлука, а не знак на зависност. Затоа не се двоумете да побарате помош кога ќе почувствувате дека ви е потребна. Соочувањето со стигмата околу терапијата е колективен потфат. Како општество, можеме да ги преобликуваме перцепциите и да создадеме свет каде што барањето ментална и емоционална поддршка се нормализира. Со разбирање на овие стигми, ширење на свеста и промовирање на вредноста и пристапноста на терапијата, може да се надминат овие стигми и да се отвори патот за ментално поотпорна и поразбирлива заедница.