Дишењето е првиот и последниот ритам на животот, но токму затоа што е автоматско, често го забораваме.
Секојдневниот стрес, седечкиот начин на живот и постојаната ментална активност го менуваат начинот на кој дишеме — го прават побрзо, поплитко, површинско. Но телото ја чувствува разликата. Плиткото дишење значи дека кислородот не стигнува до долните делови на белите дробови, каде што има најмногу капилари, а со тоа нервниот систем постојано добива сигнал дека нешто не е во ред. Тоа е невидлива причина зошто многумина живеат со хронична напнатост, вртоглавица и стегање во градите, без да имаат вистински медицински проблем.
Научните истражувања потврдуваат дека свесното дишење директно влијае на вагусниот нерв, кој е познат како најдолгиот нерв во телото и го поврзува мозокот со срцето, белите дробови и органите во стомакот. Кога дишеме длабоко и бавно, го активираме парасимпатичкиот систем, односноделот од нервниот систем што го сигнализира „сè е безбедно“. Тоа автоматски го намалува срцевиот ритам, го стабилизира крвниот притисок и ја регулира дигестијата. Спротивно, брзото и неправилно дишење го активира симпатичкиот систем, создавајќи состојба на перманентна тревожност, дури и кога ништо реално не се случува.
Различни техники имаат различни ефекти. На пример, истражување од Stanford Neuroscience Institute (2023) покажува дека продолженото издишување, кога издишуваме двојно подолго од вдишувањето (на пример, 4 секунди вдишување – 8 секунди издишување), најбрзо ја намалува активноста на амигдалата — делот од мозокот што го управува стравот. Ова го прави идеална техника за луѓе со анксиозност или несоница. Техниката „дишење во кутија, која се користи и во воената психофизиологија (вдишување 4 – задржување 4 – издишување 4 – задржување 4), покажува дека ја зголемува фокусираноста и когнитивната стабилност.
Дишењето, меѓутоа, не треба да се претвори во уште една „задача“ или изведба. Неговиот ефект не е во перфектниот ритам, туку во моментот на поврзување. Кога го следиме здивот, го враќаме умот во телото, а тоа само по себе е лек. Некои психотерапевти зборуваат за соматско приземјување, односно техника на „приземјување на телото“ преку дишење и движење, со која го прекинуваме циклусот на премислување и ја враќаме свеста во сегашниот момент.
Во длабоката биологија на дишењето се крие едноставна порака: не мора да го контролираме секој дел од животот. Телото знае како да се смири ако му дадеме дозвола. Длабокиот здив не е бегство од стресот, туку повик кон доверба. И кога ќе почнеме да дишеме свесно, не само што го смируваме нервниот систем — нè потсетува дека сме живи, тука, и дека не мора да правиме ништо повеќе од тоа.
